Διαβήτης και υπογλυκαιμία
06 Οκτωβρίου 2021
Αθανασία Κ. Παπαζαφειροπούλου
Παθολόγος με εξειδίκευση στο Διαβήτη, PhD, MSc στη Βιοστατιστική,
Επιμελήτρια Α΄, Α΄ Παθολογικό Τμήμα & Διαβητολογικό Κέντρο, ΓΝ Πειραιά «ΤΖΑΝΕΙΟ».
Η υπογλυκαιμία αναφέρεται στις περιπτώσεις όπου τα επίπεδα της γλυκόζης αίματος πέφτουν κάτω από 70 mg/dl, αν και ο ακριβής αριθμός διαφέρει μεταξύ των ατόμων. Η υπογλυκαιμία διαχωρίζοται σε:
- Ήπια υπογλυκαιμία. Ορίζονται ως γλυκόζη αίματος ≤70 mg/dL. Αυτό το επίπεδο ονομάζεται και Προειδοποίηση λόγω του ότι το άτομο με χαμηλή γλυκόζη αίματος είναι ακόμη σε εγρήγορση και μπορεί να αντιμετωπιστεί με υδατάνθρακες ταχείας δράσης, τρώγοντας δηλαδή εύπεπτους υδατάνθρακες, π.χ. αμυλούχα σνακ ή δισκία δεξτρόζης (γλυκόζη).
- Μέτρια υπογλυκαιμία. Ορίζονται ως επίπεδα γλυκόζης αίματος ≤54 mg/dL, τα οποία είναι επαρκώς χαμηλά για να υποδεικνύουν ένα σοβαρό, κλινικά σημαντικό υπογλυκαιμικό επεισόδιο. Συνιστάται η διακοπή της σωματικής δραστηριότητας ή άσκησης και η κατανάλωση υδατανθράκων ταχείας δράσης, π.χ. αμυλούχα σνακ ή δισκία δεξτρόζης (γλυκόζη) για να μην εξελιχθεί σε σοβαρή υπογλυκαιμία. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται στις υπογλυκαιμίες που οφείλονται στη χρήση σουλφονυλουριών, οι οποίες μπορεί να είναι παρατεταμένες και απαιτούν ιατρική παρέμβαση και νοσοκομειακή παρακολούθηση.
- Σοβαρή υπογλυκαιμία. Δεν υπάρχουν προκαθορισμένα επίπεδα γλυκόζης αίματος που να αντιστοιχούν στην ταξινόμηση Σοβαρής υπογλυκαιμίας, καθώς αυτά διαφέρουν από άτομο σε άτομο ή από επεισόδιο σε επεισόδιο. Η σοβαρή υπογλυκαιμία σχετίζεται με σοβαρή έκπτωση της νοητικής λειτουργίας και ο ασθενής χρειάζεται εξωτερική βοήθεια για να διορθώσει την υπογλυκαιμία και να αποκαταστήσει πλήρως την επαφή του με το περιβάλλον. Σε τέτοιες περιπτώσεις, μέλη της οικογένειας ή κάποιο τρίτο άτομο θα πρέπει να παρέμβει και να βοηθήσει άμεσα.
Ανεπίγνωστη υπογλυκαιμία: Ιδιαίτερη μορφή υπογλυκαιμίας κατά την οποία δεν εμφανίζονται συμπτώματα, παρότι οι τιμές γλυκόζης είναι κάτω έως και πολύ κάτω των 60 mg/dl. Μπορεί να διαπιστωθεί μόνον από τυχαίες μετρήσεις γλυκόζης ή τη σχεδόν απροειδοποίητη επέλευση κώματος.
Η υπογλυκαιμία μπορεί να εμφανιστεί για ποικίλους λόγους και είναι συνήθως το αποτέλεσμα υπερβολικής ποσότητας ινσουλίνης στον οργανισμό. Ορισμένοι από τους κύριους παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν σε υπογλυκαιμία είναι:
- Καθυστέρηση ή παράλειψη γευμάτων
- Γεύματα χαμηλά σε υδατάνθρακες ή υπερεκτίμηση του περιεχομένου του γεύματος σε υδατάνθρακες
- Γεύματα με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά
- Υπερδοσολογία bolus
- Κατανάλωση αλκοόλ
- Άσκηση
- Ακατάλληλη δόση βασικής ινσουλίνης
Ποια είναι τα συμπτώματα τις υπογλυκαιμίας;
- Τρέμουλο
- Εφίδρωση
- Νευρικότητα ή άγχος
- Ευερεθιστότητα ή ανυπομονησία
- Ταχυκαρδία
- Ζαλάδα
- Πείνα ή ναυτία
- Υπνηλία
- Θαμπή όραση
- Κεφαλαλγία
- Θυμός, λύπη
- Εφιάλτες ή κλάμα κατά τη διάρκεια του ύπνου
- Επιληπτική κρίση
- Απώλεια αισθήσεων
Πώς αντιμετωπίζεται η υπογλυκαιμία;
Είναι πάντα καλύτερα να ελέγχετε το σάκχαρο αίματος σας για να επιβεβαιώσετε ότι είναι χαμηλό. Λάβετε αμέσως 15-20 γραμμάρια απλού υδατάνθρακα ή σακχάρου. Ελέγξτε ξανά το σάκχαρο σας, μετά από 15 λεπτά. Αν εξακολουθείτε να έχετε χαμηλό σάκχαρο αίματος, επαναλάβετε. Αν το επόμενο προγραμματισμένο γεύμα ή σνακ σας απέχει περισσότερο από μία ώρα, καταναλώστε ένα μικρό σνακ, προκειμένου να διατηρήσετε το σάκχαρο αίματος σας εντός του στοχευόμενου εύρους τιμών μέχρι την επόμενη κατανάλωση τροφής. Ακολουθούν κάποια παραδείγματα 15-20 γραμμαρίων υδατάνθρακα που συνίστανται για την αντιμετώπιση του χαμηλού σακχάρου αίματος:
- 3-4 ταμπλέτες Γλυκόζης
- 1 μικρό σωληνάριο τζελ Γλυκόζης
- 2 κουταλιές της σούπας σταφίδες
- Περίπου 100 γραμμάρια χυμό ή αναψυκτικό
- 1 κουταλιά της σούπας ζάχαρη ή μέλι
- Περίπου 200 γραμμάρια γάλα
- Καραμέλες, ζελεδάκια, ζαχαρωτά
Γλυκαγόνη
Αν δεν μπορείτε να αντιμετωπίσετε μόνοι σας το χαμηλό σάκχαρο αίματος, κάποιος θα πρέπει να σας βοηθήσει με τη χορήγηση γλυκαγόνης. Η γλυκαγόνη πλέον παρέχεται με δύο διαφορετικές οδούς χορήγησης, είτε ενέσιμη για ενδομυϊκή ή υποδόρια χρήση είτε ρινικά μέσω ψεκασμού. Ο ασθενείς και τα άτομα που συναναστρέφονται συχνά τους ασθενείς θα πρέπει να γνωρίζουν τα συμπτώματα και τους τρόπους θεραπείας του χαμηλού σακχάρου αίματος, καθώς και τον τρόπο χρήσης ενός σετ γλυκαγόνης, σε περίπτωση εξαιρετικά χαμηλού σακχάρου αίματος.
Βιβλιογραφία
- Davies MJ, Alessio DAD, Fradkin J, et al. Management of hyperglycaemia in type 2 diabetes, 2018. A consensus report by the American Diabetes Association (ADA) and the European
- Association for the Study of Diabetes (EASD). Diabetologia. 2018;61(12):2461-2498.
- ISPAD Clinical Practice Consensus Guidelines 2018. Pediatr Diabetes. 2018;19(suppl 27):5-338.
- International Hypoglycaemia Study Group. Glucose concentrations of less than 3.0 mmol/L (54 mg/dL) should be reported in clinical trials: a joint position statement of the American
- Diabetes Association and the European Association for the Study of Diabetes. Diabetes Care. 2017;40(1):155-157
- Κατευθυντήριες Οδηγίες Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας 2021, https://drive.google.com/file/d/1L-jpv1cYIWlItTDvlW_ljZR4q7esZkx/view?usp=sharing Last accessed 20,02,2020.