Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1, Οινοπνευματώδη Ποτά & Υπογλυκαιμία

Άννα Μωυσίδη, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος με ειδίκευση στο Διαβήτη και την Παχυσαρκία, MSc 

Αθανασία Κ. Παπαζαφειροπούλου, Παθολόγος με εξειδίκευση στο Διαβήτη, MSc, PhD

Επιμελήτρια Α’, Α΄ Παθολογικό & Διαβητολογικό Κέντρο Γενικού Νοσοκομείου Πειραιά ‘’Τζάνειο’’

Είναι ευρέως γνωστό πως η κατανάλωση αλκοόλ από ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή υπογλυκαιμία, επηρεάζοντας σημαντικά τις γνωστικές λειτουργίες του ατόμου και τον γλυκαιμικό του έλεγχο. Σε κάθε περίπτωση όμως δεν χρειάζεται να δημιουργείται ανησυχία, καθώς, η σωστή ενημέρωση πάνω στο εν λόγω θέμα βοηθά να αποφευχθούν τέτοια φαινόμενα. Αρχικά, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε πλήρως τους λόγους για τους οποίους η υπέρμετρη κατανάλωση αλκοόλ συνδέεται με την εμφάνιση υπογλυκαιμίας και ποιες πρακτικές αυτοδιαχείρισης μπορεί να αναπτύξει το άτομο με διαβήτη ώστε να είναι ασφαλές. 

Αλκοόλ & Υπογλυκαιμία: 

Συγκεκριμένα, φαίνεται πως όταν η λήψη αλκοόλ είναι ελεγχόμενη και συνδυάζεται με κάποιο γεύμα δεν προκαλείται ιδιαίτερη απορρύθμιση του σακχάρου αίματος. Μάλιστα, σε κάποιες περιπτώσεις, μικρή ποσότητα αλκοόλ θα μπορούσε να αυξήσει την ινσουλινοευαισθησία μειώνοντας τη μεταγευματική υπεργλυκαιμία. Στην περίπτωση όμως που το άτομο είναι νηστικό και δεν υπάρχουν τα απαραίτητα αποθέματα ενέργειας, ο οργανισμός καλείται να εξασφαλίσει στον εγκέφαλο καύσιμο για τη λειτουργία του μέσω διεργασιών που γίνονται στο ήπαρ (γλυκογονόλυση, γλυκονεογένεση). Με αυτό τον τρόπο η ενδογενώς παραγόμενη γλυκόζη κρατά τα επίπεδα του σακχάρου σε ικανοποιητικά επίπεδα. Ουσιαστικά, ο κίνδυνος εμφάνισης υπογλυκαιμίας δημιουργείται επειδή η αλκοόλη του ποτού τείνει να αναστείλει τις παραπάνω διεργασίες και τα αποθέματα γλυκογόνου είναι περιορισμένα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη σταδιακή μείωση των επιπέδων γλυκόζης στην αιματική κυκλοφορία και την εμφάνιση υπογλυκαιμίας μερικές ώρες μετά, ιδιαιτέρως εάν σκεφτούμε πως τα άτομα με ΣΔΤ1 κάνουν και χρήση ινσουλίνης. Περαιτέρω μείωση των τιμών σακχάρου προκαλεί και η ενδεχόμενη φυσική δραστηριότητα, όπως είναι ο χορός, που συνήθως συνδυάζεται με την κατανάλωση οινοπνευματώδη ποτών. Δεν θα πρέπει, επίσης, να ξεχνάμε πως η αλκοόλη του ποτού μπορεί να δράσει μειώνοντας τα επίπεδα γλυκόζης μέχρι και το επόμενο πρωί, λόγω της μειωμένης έκκρισης αυξητικής ορμόνης κατά τη διάρκεια της νύχτας.  

Συμπτώματα & Διαχείριση: 

Συνήθως τα άτομα με διαβήτη, υπό φυσιολογικές συνθήκες, θα αντιληφθούν τα συμπτώματα της υπογλυκαιμίας (εφίδρωση, αδυναμία, νευρικότητα, ταχυκαρδία) λαμβάνοντας τα απαραίτητα μέτρα πρόληψης όπως είναι η κατανάλωση υδατανθρακούχων τροφίμων και η άμεση διακοπή αλκοολούχων ποτών. Σε κάποιες περιπτώσεις όμως που τα προειδοποιητικά συμπτώματα δεν γίνονται αντιληπτά και η υπογλυκαιμία χαρακτηρίζεται ως ‘’ανεπίγνωστη’’, υπάρχει κίνδυνος εμφάνισης σοβαρού υπογλυκαιμικού επεισοδίου και διαβητικής κετοξέωσης. Δεν θα πρέπει, επίσης, να ξεχνάμε πως η μέθη και η υπογλυκαιμία έχουν κοινή συμπτωματολογία πράγμα που μπορεί να παρασύρει όχι μόνο το άτομο με διαβήτη αλλά και τους οικείους του, αγνοώντας την τακτική αυτομέτρηση σακχάρου αίματος. Όσον αφορά στη διόρθωση της υπογλυκαιμίας και την επαναφορά των τιμών γλυκόζης σε φυσιολογικά επίπεδα, καλό θα είναι να γνωρίζουμε πως ενδέχεται να υπάρξει μία καθυστέρηση διότι η λήψη αλκοόλ επηρεάζει την έκκριση των αντιρροπιστικών ορμονών (κορτιζόλη, αυξητική ορμόνη). Μάλιστα, η χρήση συνταγογραφούμενης γλυκαγόνης φαίνεται να μην έχει καμία επίδραση στη βελτίωση του σακχάρου αίματος διότι στην προκειμένη το ήπαρ είναι ‘’απασχολημένο’’ επειδή επεξεργάζεται την παρουσία αλκοόλ στον οργανισμό. 

Οινοπνευματώδη ποτά & Υδατάνθρακες:

Σε πολλές περιπτώσεις, τα αλκοολούχα ποτά ενδέχεται να περιέχουν υδατάνθρακες που τείνουν να αυξήσουν τις τιμές σακχάρου αίματος σαν πρώτη αντίδραση. Για το λόγο αυτό συστήνεται η σωστή προσαρμογή της δόσης της ινσουλίνης ανάλογα την περιεκτικότητα του ποτού σε υδατάνθρακες. Είναι βασική προϋπόθεση για το άτομο με διαβήτη να κατανοήσει πως το αλκοόλ επηρεάζει τη γλυκαιμική του ρύθμιση ώστε να μπορεί να επέμβει στη χορήγηση της δόσης της ινσουλίνης και να κάνει τις απαραίτητες αναπροσαρμογές (συνήθως μειώνοντας ελαφρώς τη δόση). 

   

Συμπερασματικά: 

Στα άτομα με ΣΔΤ1 συστήνεται η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ, πάντα σε συνδυασμό με κάποιο γεύμα. Μάλιστα, η ελεγχόμενη πρόσληψη μπορεί να επιφέρει ευεργετικά αποτελέσματα αυξάνοντας την ινσουλινοευαισθησία και μειώνοντας την εμφάνιση αθηροσκλήρωσης. Η υπερβολική ποσότητα αλκοόλ είναι που συνδέεται κυρίως με ινσουλινοαντίσταση, κακό γλυκαιμικό έλεγχο, σοβαρές υπογλυκαιμίες, διαβητική κετοξέωση και μειωμένη ποιότητα ζωής. Είναι σημαντικό να ενημερωθείτε από τη θεραπευτική ομάδα που σας παρακολουθεί: ποιες τιμές γλυκόζης προμηνύουν σοβαρή υπογλυκαιμία, ποιος είναι ο σωστός τρόπος αυτομέτρησης σακχάρου αίματος, πως θα αναπροσαρμόσετε τη δόση ινσουλίνης, ποια υδατανθρακούχα τρόφιμα χρειάζεστε για ώρα ανάγκης, ποια είναι η περιεκτικότητα των αλκοολούχων ποτών σε υδατάνθρακες και ποιες εναλλακτικές υπάρχουν. 

Βιβλιογραφία: 

• Barnard KD, Dyson P, Sinclair JM, Lawton J, Anthony D, Cranston M, Holt RI. Alcohol health literacy in young adults with type 1 diabetes and its impact on diabetes management. Diabet Med. 2014 Dec;31(12):1625-30.

• Emanuele NV, Swade TF, Emanuele MA. Consequences of alcohol use in diabetics. Alcohol Health Res World. 1998;22(3):211-9. 

• MacNaught N, Holt P. Type 1 diabetes and alcohol consumption. Nurs Stand. 2015 Aug 12;29(50):41-7. 

• Van de Wiel A. Diabetes mellitus and alcohol. Diabetes Metab Res Rev. 2004 Jul-Aug;20(4):263-7. 

• White ND. Alcohol Use in Young Adults With Type 1 Diabetes Mellitus. Am J Lifestyle Med. 2017 Jul 26;11(6):433-435.